Author(s):
1. Zoran Petrović, Univerzitet u Istočnom Sarajevu.Tehnološki fakultet Zvornik, Republic of Srpska, Bosnia and Herzegovina
2. Jelena Mihajlović, Serbia
3. Tatjana Botić, Tehnološki fakultet Univerziteta u Banjoj Luci, Republic of Srpska, Bosnia and Herzegovina
4. Pero Dugić, Republic of Srpska, Bosnia and Herzegovina
5. Dragica Lazič, Univerzitet u Istočnom Sarajevu. Tehnološki fakultet Zvornik, Republic of Srpska, Bosnia and Herzegovina
6. Aleksandar Ćebić, Zeeochem doo Zvornik, Republic of Srpska, Bosnia and Herzegovina

Abstract:
Bijeljenje (dekoloracija) je proces kojim se odvajaju obojeni pigmenti, te drugi nepoželjni sastojci iz sirovih neutralizovanih biljnih ulja (fosfolipidi, tragovi metala, i dr.), ali može doći i do smanjenja oksidacione stabilnosti. Za bijeljenje se koriste komercijalne aktivne zemlje uz dodatak aktivnog uglja, a parametri zavise od vrste ulja i sredstva za bijeljenje. Kontinualno se vrše laboratorijska i poluindustrijska istraživanja primjene drugih prirodnih i sintetskih materijala za bijeljenje sirovih biljnjih ulja. U ovom radu je vršeno istraživanje efekata bijeljenja neutralizovanog sirovog suncokretovog ulja domaće proizvodnje sintetskim zeolitom tipa Zeoflair 100 („Alumina“ Zvornik) i uvoznom komercijalnom zemljom za bijeljenje. Proces bijeljenja izveden je u laboratorijskim uslovima pri slijedećim parametrima: temperatura bijeljenja 95°C, vrijeme kontakta 30 minuta, udio sredstva: 0,2% m/m, 1 % m/m, 2 % m/m i 3 % m/m. Nakon završetka bijeljenja vrši se filtriranje suncokretovog ulja na aparaturi za vakuum filtraciju. Izvršena je karakterizacija sintetskog zeolita i komercijalne zemlje za bijeljenje sledećim metodama: XRPD, FTIR, VET, SEM/ EDS, te raspodjela veličina čestica. Efekti bijeljenja su istraženi primjenom više metoda za analizu suncokretovog ulja prije i poslije bijeljenja, kojim je određen sadržaj sapuna, peroksidni broj, boja, masno kiselinski sastav (GC), te gubitak ulja. Rezultati istraživanja su pokazali da su efekti bijeljenja suncokretovog ulja zeolitom neznatno bolji sa aspekta snižavanja vrijednosti peroksidnog broja, a slabiji sa aspekta promjene boje od efekata bijeljenja komercijalnom zemljom, te gubitka ulja. Bijeljenjem suncokretovog ulja zeolitom i komercijalnom zemljom dolazi do neznatne promjene masno kiselinskog sastava ulja, te potpunog uklanjanja sapuna.

Key words:
bijeljenje, boja, masno kiselinski sastav (GC), peroksidni broj, sintetski zeolit, suncokretovo ulje

Thematic field:
SYMPOSIUM A - Science of matter, condensed matter and physics of solid states

Date of abstract submission:
01.08.2022.

Conference:
Contemporary Materials 2022 - Savremeni materijali